مبانی نظری و پیشینه پژوهش روش های مقابله ای

مبانی نظری و پیشینه پژوهش روش های مقابله ای

در 31 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت docx

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت docx 

قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه

2-20 – مباحث نظری در باب سازه ی روشهایمقابلهای

مقابله یا سازگاری عبارت از تلاشهایی است كه به منظور كنترل موقعیتها و شرایطی كه بطور بالقوه فشارزا یا زیانبار ارزیابی می شوند، صورت می گیرد. این تعریف با دیدگاه لازاروس و فولكمن(1984 ) در زمینه استرس هماهنگی دارد و حاوی نكته های اساسی است. نخست اینكه مقابله یا سازگاری مستلزم تلاش یا برنامه ریزی خاصی است به این معنی كه مقابله فرآیندی انفعالی یا خودبه خودی در برابر فشارزاهای زندگی نیست. دیگر اینكه مقابله همیشه با پیامدهای مثبت همراه نیست، برخی پیامدهای مقابله ممكن است مطلوب باشند حال آنكه برخی دیگر چنین نباشند و سرانجام اینكه ، مقابله فرآیندی است كه پیوسته در طول زمان رخ می دهد. با توجه به تعریف بالا بد نیست به فرآیند ارزیابی نیز اشاره ای داشته باشیم. لازاروس و فولكمن (1984) از دو نوع ارزیابی سخن به میان می آورند: یكی ارزیابی اولیه و دیگری ارزیابی ثانویه(راس و آلتایمر، 1998).

لازاروس و فلكمن (1984)،معتقدند هنگامی كه فرد با موقعیتهای استرس زای زندگی روبه رو می شود این پرسش را مطرح می كند كه " آیا من در موقعیت خطر قرار دارم؟ " چنین حالتی را ارزیابی اولیه گویند. ارزیابی ثانویه هنگامی است كه فرد متوجه خطر یا استرس شده است و این پرسش را عنوان می دارد كه " چه كار می توانم انجام دهم؟ ". با گسترش تكنولوژی و شرایط گذار از جامعه سنتی به جامعه صنعتی به حجم دشواری‌ها و رنج‌های انسان‌ها افزوده شده است و عوارضی چون اضطراب، افسردگی، خودكشی، اعتیاد، طلاق، فرار از تحصیل، احساس پوچی و... را بیشتر از گذشته شاهد هستیم. به موازات این دشواری‌ها روانشناسان و پژوهشگران راه‌های ارزشمندی را در پیش چشم انسان‌های خواستار سلامت گشوده‌اند كه تامین كننده بهداشت روانی آنها باشد. از نظر جورج آلبی^[1](۱۹۸۲) یكی از مولفه‌های اساسی بهداشت روانی مهارت‌های مقابله‌ای است، که در این مطالعه به بررسی این عامل مهم پرداخته شده است.

شیوه های مقابله :

شاید بهترین طریق مقابله با فشار عصبی یا استرس آن باشد كه عامل ایجاد استرس را ازمیان برداریم و استرس را رفع كنیم، اما در اغلب موارد این امر ممكن نیست و باید به گونه ای با استرس سازگاری كرد و تحمل آن را بر خود هموار ساخت واز شدت آن كاست(الوانی، 1384). با توجه به هدفی كه برای مقابله برشمرده اند، مقابله را فرآیندی بسیار گسترده تر از حفظ فرد از خطر دانسته اند. بطوری كه می توان مقابله را تمام پاسخ هایی دانست كه در برخورد با مشكلی بروز  می كنند، و ناراحتی روانی را می كاهند یا برداشت فرد را از وضعیت خود تغییر می دهند.

ما منابع مقابله را از پاسخ های مقابله متمایز می دانیم. منابع یا امكانات مقابله ابزارهایی هستندكه درد سترس افراد قرار می گیرند تا در مقابله با مشكل از آنها استفاده كنند. پاسخهای مقابله رفتارهایی هستندكه افراد در برابر استرس از خود نشان می دهند(راس و آلتایمر، 1998). به منظور كاهش اثرات نامطلوب استرس معمولاٌ "از روشهای مختلف مقابله استفاده می شود". فولكمن و لازاروس (1986) انواع مختلف شیوه های مقابله ای را به دو نوع كلی معطوف به مشكل (متمركز بر مسئله) و معطوف به هیجان(متمركز بر هیجان) تقسیم كرده اند.

اشتاین و همكاران(1987) در روشهای متمركز بر مسئله از فنونی همچون ارزیابی شناختی، تحلیل منطقی یا تلاش برای مشخص كردن علت مسئله و جستجوی اطلاعات بیشتردرباره مشكل استفاده کرده اند. در مقابله متمركز بر هیجان روشهایی چون اجتناب، انكار، تخلیه هیجانی مثل گریه كردن یا عصبانی شدن و مكانیزم هایی دفاعی بكار گرفته می شود.

[1]- Jorg Albi

...

2-22 - انواع مقابله

به طور كلی در برخورد با وضعیتهای استرس زا دو نوع مقابله از طرف افراد به كار گرفته می‌شود:

1. مقابله‌های كارآمد
2. مقابله‌های ناكارآمد

آنچه تحت عنوان مهارت های مقابله‌ای مطرح می‌شود همان روش‌های برخورد با مسائل است كه از طرف فرد به طور آگاهانه طراحی و به اجرا درمی آید و نتیجه آن حل مسئله و یا افزایش ظرفیت روانشناختی فرد برای از سرگذراندن موفقیت آمیز شرایط بحرانی و دور ماندن از آسیب های ناشی از بحران های روحی پیش آمده است. مقابله های نا كار آمد نیز تلاش هایی هستند كه گرچه برای مقابله با شرایط دشوار به كار گرفته می‌شوند ولی نوعاً به بدتر شدن اوضاع و پیچیده‌تر شدن وضعیت منجر می‌شوند، لذا نمی توان از این دسته مقابله ها به مهارت تعبیر كرد. مثلاً فردی كه برای كاستن از استرس به مواد مخدر روی می‌آورد، گرچه نوعی مقابله با استرس و هیجان منفی در كوتاه مدت به وقوع می‌پیوندد ولی باید هزینه این لذت‌های كوتاه مدت را به صورت تحمل اعتیاد و عوارض شوم آن بپردازد(ریو^[1]،۱۹۹۷؛ به نقل از سید محمدی،۱۳۷۶).

2-22-1 - انواع مقابله‌های كارآمد

مقابله‌ های مؤثر و كارآمد كه ما را در برابر استرس‌ ها و شرایط دشوار یاری می‌دهند به دو دسته تقسیم می‌شوند:

2-22-1-1- مقابله متمركز بر مسئله

مقابلههای متمركز بر مسئله، عبارت از عملكردهای مستقیم فكری و رفتاری فرد كه به منظور تغییر و اصلاح شرایط تهدید كننده محیطی انجام می‌شود. به بیان دیگر مقابله متمركز بر مسئله به تلاش‌های فرد برای تغییر وضعیت و گلاویزی مستقیم با مشكل مربوط می‌شود(پاری^[2]،۱۹۹۱؛ به نقل از مقدسی،۱۳۷۵).هیچ كس بدون كوشش نمی‌تواند به چیزی دست یابد. تصمیم گیری در مورد این كه فرد هنگام استرس چه كار باید بكند نیازمند به قضاوت خود او است، كه این قضاوتها متأسفانه به وسیله هیجانات منفی كه در اثر تجارب منفی گذشته به وجود آمده‌اند تحت تأثیر قرار می‌گیرند. مثلاً فردی كه بحران زده است اگر در گذشته به ندرت تجربه‌ای موفقیت آمیز در تأثیر گذاردن بر دنیا برای تغییر اوضاع داشته و علاوه بر آن افسردگی در او تولید ناامیدی كرده باشد احتمالاً حتی با وجود كارهای فراوانی كه می‌تواند برای اصلاح وضعیت خود انجام بدهد در صدد مقابله با مسئله برنمی آید. این افراد به جای این كه خود را بازیگر نقش اصلی در زندگی بدانند خود را قربانی اعمال، رفتار و تلقینات دیگران می‌دانند. ناباوری نسبت به كارایی خود مانع بزرگی برای حل مسئله است، چون در این حالت فرد كمترین تلاشی برای حل مسئله انجام نمی دهد(پاری،۱۹۹۱؛ به نقل از مقدسی،۱۳۷۵).

كامپاز^[3] و همكاران (۱۹۸۸) در پژوهشی كه در زمینه چگونگی رویارویی نوجوانان با تنش‌ها انجام دادند به این نتیجه رسیدند كه افراد در موقعیت‌هایی كه از روش متمركز بر مسئله استفاده می‌كنند كنترل بیشتری بر آن موقعیتها دارند. آنها خاطر نشان كردند كه نوجوانان در رویارویی با رویدادهای تنش‌زای تحصیلی بیشتر از روش متمركز بر مسئله استفاده می‌كنند، چون فكر می‌كنند این تنش‌ها بیشتر قابل كنترل هستند و بر عكس در رویدادهای تنش‌زای اجتماعی به این دلیل كه كمتر قابل كنترل هستند عمدتاً روش متمركز بر هیجان به كار گرفته می‌شود.در پژوهشی كه والینگ و مارتینك^[4](۱۹۹۵) انجام داده‌اند نتیجه گرفتند افرادی كه دچار استیصال می‌شوند در فعالیتهای بدنی و تحصیلی خود كنترل كمتری بر موقعیت دارند. آنها اضافه كردند دانش آموزانی كه احساس می‌كنند بر موقعیت تسلط دارند می‌توانند پیامدهای عملكرد خودشان را نیز كنترل كنند و در برابر فعالیتهایی كه یادگیری آنها مشكل است از روش‌های حل مسئله استفاده می‌كنند(پاری،۱۹۹۱؛ به نقل از مقدسی،۱۳۷۵). بر اساس بررسی‌های انجام گرفته روشهای مقابله‌ای متمركز بر مسئله در موقعیتهای قابل كنترل مؤثرتر هستند. در صورتی كه برای موقعیتهای غیرقابل كنترل(مرگ یكی از عزیزان) عمدتاً مقابله متمركز بر هیجان مناسب‌تر است(دافعی،۱۳۷۶).در مقابله متمركز بر مسئله افراد تدابیری را به كار می‌گیرند كه به چند مورد از این تدابیر اشاره می‌نماییم:

v    مقابله فعال: فرآیندی است كه شخص در طی آن به طور فعالانه برای تغییر منبع فشار روانی تلاش می‌كند.

v    مقابله مبتنی بر برنامه‌ریزی: در این نوع مقابله فرد برای كنترل و حل مشكل با تكیه بر فكر و اندیشه خود به ارزیابی راه حل‌های مختلف می‌پردازد و بعد از آن با انتخاب بهترین شیوه به حل مسئله اقدام می‌كند.

[1]- Reio

[2]- Pari

[3]- Compaz

[4]- Waling and Martink